Wiek przedszkolny to czas intensywnego rozwoju umysłowo-fizycznego, gdy dzieciom potrzebne jest odpowiednio zbilansowane, urozmaicone pożywienie. Posiłki powinny być zaplanowane na podstawie produktów naturalnych. Największą wartość odżywczą mają produkty wysokiej jakości oraz jak najmniej przetworzone.
CO POWINNY JEŚĆ DZIECI?
Ø Produkty zbożowe
Produkty zbożowe stanowią główne źródło złożonych węglowodanów, które dostarczają organizmowi energii. Zboża to bogactwo składników mineralnych, są w nich: żelazo, miedź, magnez, cynk oraz potas i fosfor.
Nieoczyszczone zboża dostarczają również błonnika, który wspomaga trawienie i korzystnie wpływa na rozwój fizjologicznej flory jelit.
Do produktów tych zaliczamy:
- mąki razowe(np. orkiszowa, pszenna, żytnia, owsiana, gryczana,) oraz produkty z nich przygotowane: pieczywo, makarony, naleśniki, ciasta, pierogi, kluski
- płatki naturalne czyste: owsiane, pszenne, jęczmienne, orkiszowe, gryczane
- kasze i ryże pełne: kasza jaglana, kasza gryczana, kasza jęczmienna, kasza orkiszowa, ryż brązowy, ryż dziki, amarantus.
Ø Owoce i warzywa
Warzywa i owoce powinny pojawić się na talerzu pięć razy dziennie. To cenne źródła witamin oraz substancji takich jak kwas foliowy czy beta-karoteny.
Większość warzyw i owoców zawiera wiele niezbędnej dla naszego organizmu wody, dzięki czemu są mało kaloryczne, co działa na korzyść profilaktyki otyłości.
W okresie jesienno-zimowym jest ograniczona różnorodność owoców i warzyw, możemy wykorzystywać je ususzone czy też w formie przetworów, np. kompoty owocowe, kiszone produkty.
Bardzo wartościowe są produkty strączkowe: fasole, groch, soczewica, ciecierzyca, soja, które zaliczane są do białkowych produktów roślinnych. Białko to jest łatwo przyswajalne przez organizm.
Ø Produkty białkowe
Białko pełni w organizmie rolę przede wszystkim budulcową oraz informacyjną. Źródło białka w diecie dziecka to nie tylko mięso, mleko i przetwory mleczne, ale również ryby, jajka i warzywa strączkowe.
Mięso jest dobrym źródłem pełnowartościowego białka, a także witamin z grupy B i żelaza. Posiłki mięsne należy opierać na chudszych mięsach, unikając chowu masowego. Warto je zastąpić roślinami strączkowymi, jajami oraz rybami. Zaleca się spożycie 2-3 porcji ryby tygodniowo.
Rośliny strączkowe są bogate w białko oraz węglowodany złożone, a także witaminy z grupy B i składniki mineralne: żelazo, fosfor i wapń.
Ø Cukry i tłuszcze
Cukry i tłuszcze należą do grupy produktów wysokokalorycznych, dlatego należy ich używać w umiarkowanej ilości, stosując jako dodatek żywnościowy. Tłuszcze stanowią źródło energii, składnik budulcowy błon komórkowych, nośnik witamin A, D, E, K.
Tłuszcze nasycone zwierzęce warto zamienić na tłuszcze roślinne wysokiej jakości w postaci olejów. Tłuszcze roślinne (oliwa z oliwek, oleje lniany i rzepakowy) to źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Cukier jako produkt wysoko przetworzony nie dostarcza żadnych niezbędnych składników odżywczych, wyłącznie kalorie. Nadmierne spożycie cukrów prostych może prowadzić do otyłości.
Ø Zdrowe przekąski
Dieta dzieci powinna zawierać zdrowe przekąski: owoce świeże oraz suszone na słońcu. Bakalie (daktyle, rodzynki, morele, figi) to doskonałe źródło energii oraz składników mineralnych jak żelazo, wapń, magnez, fosfor.
Ø Dodatki do żywności
Przygotowując posiłki dla dzieci, należy zwrócić uwagę na dodatki, które mają polepszać walory smakowe. Dzienna dawka soli nie powinna przekraczać 6 gramów, czyli jednej płaskiej łyżeczki od herbaty. Należy ograniczać nadmierne stosowanie soli.
Kostki rosołowe, wegety, produkty zawierające sól i wzmacniacze smaku, np. glutaminian sodu, należy zamienić na zioła: tymianek, bazylię, oregano, kminek, majeranek, pieprz, czosnek, estragon.
Ø Napoje
Niezbędna do funkcjonowania organizmu jest woda. W jadłospisach dzieci powinna być uwzględniona odpowiednia ilość napojów w postaci czystej wody, herbat ziołowych, owocowych, naturalnych kompotów.
NAJCZĘSTSZE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM ZWIĄZANE Z NIEPRAWIDŁOWYM ŻYWIENIEM
Niedobór niezbędnych składników odżywczych między 3. i 6. rokiem życia może prowadzić do gorszego rozwoju układu kostnego, niedokrwistości lub innych wad w rozwoju fizycznym i psychicznym. Organizm dziecka stale rosnąc wykazuje szczególnie duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i wykazuje dużą wrażliwość na ich niedobór. Skutkiem nieprawidłowego żywienia jest niedożywienie lub nadwaga i otyłość.
WIEK PRZEDSZKOLNY JEST OKRESEM KSZTAŁTOWANIA PRAWIDŁOWYCH NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH DZIECKA. NALEŻY WIĘC PAMIĘTAĆ O NASTĘPUJĄCYCH ZASADACH:
v Kontroluj jakość i wielkość posiłków oraz pory ich przyjmowania.
W prawidłowym odżywianiu bardzo ważna jest regularność. Dziecko w wieku przedszkolnym powinno otrzymywać 4-5 posiłków dziennie w odstępach co 3-4 godziny. Podawaj dziecku posiłki różnorodne i bogate w składniki odżywcze, przygotowywane z produktów wysokiej jakości. Kontroluj wielkość porcji, dostosowując ją do wieku i rozwoju fizycznego dziecka oraz jego aktywności w ciągu dnia.
v Zapewnij dziecku dostęp do zdrowych produktów.
Zamiast kalorycznych i mało odżywczych przekąsek, słodyczy, lodów i słodzonych napojów, podsuwaj dziecku owoce oraz warzywa – jako przekąski oraz stały element posiłków. W ten sposób nie tylko zapewnisz mu dostęp do wartościowych produktów o dużej wartości odżywczej, ale też wpłyniesz na kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych.
v Wybieraj niskotłuszczowe produkty mleczne.
Produkty mleczne są niezbędnym elementem diety dziecka. Stanowią ważne źródło wapnia oraz białka. Zaleca się jednak już po drugim roku życia wprowadzenie pewnych ograniczeń dotyczących zawartości tłuszczu w spożywanym mleku i jego przetworach. Wybieraj produkty mleczne ze zmniejszoną zawartością tłuszczu oraz bez dodatku cukru. Zamiast jogurtu owocowego lub mlecznego deseru wybierz jogurt naturalny i dodaj do niego świeże owoce.
v Ograniczaj podjadanie pomiędzy posiłkami.
Zbyt częste jedzenie może niekorzystnie wpływać na metabolizm dziecka. Ograniczaj podjadanie pomiędzy posiłkami, szczególnie podczas zajęć, które nie wymagają ruchu oraz gdy dziecko się nudzi. Ogranicz szczególnie produkty słodkie oraz słone przekąski.
v Przekazuj wiedzę na temat zdrowego odżywiania i koryguj nieprawidłowe informacje.
Zakupy spożywcze, wizyta na targu lub w ogródku znajomych, wspólne przygotowywanie posiłków – to wszystko wspaniałe okazje, by w przystępny i ciekawy sposób przekazywać dziecku wiedzę na temat zdrowego odżywiania i zdrowego stylu życia. Koryguj informacje nieprawidłowe lub takie, które nakłaniają dziecko do niewłaściwych zachowań żywieniowych – szczególnie te pochodzące z mediów i reklam produktów typu słodycze, lody, słone przekąski czy słodkie desery mleczne.
v Dawaj przykład.
Namawianie dziecka do jedzenia warzyw i owoców oraz celebrowania posiłków na nic się nie zda, gdy w tym samym czasie rodzice zjadają pospiesznie danie typu fast food albo chipsy. Dawaj dziecku przykład, by mogło postępować tak, jak Ty postępujesz, a nie tak, jak mówisz, że powinno być.
v Propaguj aktywność fizyczną.
Bądź propagatorem codziennej, regularnej aktywności fizycznej Twojego dziecka i uczestnicz w niej. Zabierz dziecko na wspólny spacer, przejażdżkę na rowerze, basen. Nie musisz dotrzymywać dziecku kroku w każdej aktywności, ale dawaj mu przykład oraz wzorce aktywnego życia. Ogranicz siedzący tryb życia do minimum – zezwalaj dziecku na maksymalnie 2 godziny dziennie przed komputerem i telewizorem. Nie instaluj tych urządzeń w pokoju dziecka.
v Zadbaj o to, by każdy posiłek był wyjątkowym wydarzeniem.
Dla kształtowania odpowiednich wzorców związanych z jedzeniem bardzo ważne jest regularne spożywanie posiłków w gronie rodzinnym, podkreślanie roli wspólnych posiłków w relacjach międzyludzkich oraz promowanie właściwych wzorców zachowania podczas posiłków. Zadbaj o to, by w przyszłości Twoje dziecko mogło wspominać radość wspólnych posiłków.